Kısaca Götürü Gider Uygulaması – BuMesele

Kısaca Götürü Gider Uygulaması

Gelir Vergisi Kanununun İndirilecek Giderler” baÅŸlığı altında yer alan 40 ıncı maddesinin l numaralı bendine, 4108 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle eklenen hükümle, yurt dışında inÅŸaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflere, bu iÅŸlerle ilgili belgelendiremedikleri giderlerine karşılık olmak üzere götürü gider kaydedebilme imkânı getirilmiÅŸtir.

Yurt dışındaki bazı gerçek giderlerin belgelendirilemediğinin kabulüne dayanan ve götürü gider uygulaması olarak adlandırılan bu düzenleme ile belgesiz olarak yapılan harcamalar için gider kaydı yapılabilmektedir.

Götürü gider uygulaması olarak adlandırılabilecek bu düzenlemeye ilişkin çeşitli hususlar, aşağıda açıklanmıştır.

Kimler Yararlanabilir?

Götürü gider uygulamasından;

  • Ä°hracat, yurt dışında inÅŸaat, onarma, montaj ve teknik, hizmetler ile
  • Taşımacılık faaliyetinde bulunan, dar mükellefiyet esasında, vergilendirilenler de dahil olmak üzere
  • Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir.

Bu tür faaliyetleri bulunmayan  mükellefler G.V.K.’ nun 40 ıncı maddesi hükmüne göre hem götürü gider kaydı hem de bu giderleri kazancın tespitinde indirim konusu yapamazlar.

  • Dar mükellefiyete tabi olan mükelleflerin Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaÅŸtırma iÅŸlerinden elde ettikleri kazançlar, Türkiye’de elde edilen hasılata Maliye, Bakanlığınca, belirlenen ortalama emsal nispetlerinin uygulanması suretiyle hesaplandığından, bunların vergiye tabi kazançlarının tespitinde ayrıca, götürü gider uygulamasından yararlanmaları söz konusu olmayacaktır.

Götürü Gider Kaydedilebilecek Azami Tutar;

G.V.K. 40 ıncı maddesinin 1 numaralı bendine 4108 sayılı Kanunla eklenen parantez içi hükme göre, tevsik edilemeyen giderlere karşılık olmak üzere, götürü olarak gider kaydedilebilecek tutar, ihracat ve yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ile taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hasılatın binde beşini aşamayacaktır. Buradaki hasılat kavramı içinde değerlendirilecek dövizlerin, kambiyo mevzuatı gereğince Türkiye’ye getirilme şartı aranılmayacaktır.

Götürü Gider Uygulamasında Hasılat

1-       İhracat Hasılatı

Ä°hracat ve yurt dışı taşımacılık karşılığında döviz cinsinden saÄŸlanan hasılat, götürü gider kaydına esas azami tutarın hesaplanmasında dikkate alınabilecektir. Ä°hracatın Türk Lirası karşılığı yapılması durumunda azami gider tutarının tespitinde Türk Lirası tutarı dikkate alınmayacaktır. Yalnızca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ ne Türk Lirası karşılığı yapılmış ihracat, döviz cinsinden hasılat olarak kabul edilecektir.

Götürü gider ihracat, yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ile taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hâsılat üzerinden hesaplanacaktır ve TCMB döviz alış kuru alınması esastır.

194 nolu tebliğe göre bazı teslimler götürü gider uygulaması dışında tutulmuştur. Bunlar;

  • Transit ticaretten saÄŸlanan hasılat,
  • Türkiye’de ikamet etmeyenlere yurt içinde yapılan mal teslimleri,
  • Türk Lirası karşılığı yapılan ihracat,
  • Yabancı gemi ve uçaklara ve uluslar arası taşımacılık yapanlara akaryakıt, su, kumanya ve sair malzeme teslimleri,
  • Gümrük hattı dışındaki maÄŸaza ve iÅŸletmelere yapılan mal teslimleri,
  • Türkiye’deki konsolosluklara, diplomatik temsilciliklere, uluslararası kuruluÅŸlara ve askeri tesislere yapılan mal teslimleridir.

2-       İhraç Kaydıyla Mal Tesliminde Hasılat

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun ll/ 1-c maddesi hükmü uyarınca, ihraç edilmek şartı ile ihracatçıya yapılan mal teslimlerinden elde edilen hasılat, döviz olarak elde edilmiş hasılat olarak kabul edilerek götürü gider uygulamasında dikkate alınabilecektir. İhracatçılar ise elde ettikleri ihracat hasılatından ihraç kaydıyla satın aldıkları malın alış bedelini indirecekler ve kalan tutarı götürü gider uygulamasında dikkate alacaklardır.

İhraç kaydıyla teslim edilen malların ihraç edildiği, Katma Değer Vergisi Kanunu uygulamasına ilişkin olarak yayınlanmış bulunan genel tebliğlerde belirtilen açıklamalar çerçevesinde tevsik edilecektir. İhraç kaydıyla teslim edilen malın ihracatının aynı yılda gerçekleşmemesi, bu malı ihracatçıya teslim eden mükellefin bu teslimden elde ettiği hasılat dolayısıyla götürü gider uygulamasına engel teşkil etmemektedir. Ancak, ihraç kaydıyla yapılan teslimden doğan hasılat dolayısıyla bu uygulamanın yapılabilmesi için söz konusu malın K.D.V Kanununda öngörülen süre içinde (3 ay) ihraç edilmesi gerektiği şüphesizdir.

3-       Yurt Dışı Taşımacılık Hasılatı

Her türlü yurt dışı taşımacılık faaliyetinden döviz olarak saÄŸlanan hasılat götürü gider uygulamasına konu olabilecektir. “Yurt dışı taşımacılık” ifadesinden baÅŸlangıç veya bitiÅŸ noktasından herhangi biri veya her ikisi yurt dışında bulunan taşımacılık iÅŸlerinin anlaşılması gerekir. Yük taşımacılığının yanı sıra yolcu taşımacılığından saÄŸlanan hasılat da götürü gider uygulamasına konu olabilecektir.

Döviz olarak elde edilen hasılatın Türk Lirası karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan ve T.C. Merkez Bankasınca açıklanan döviz alış kurları esas alınacaktır.

Hasılatın kanuni süreden sonra kayıtlara intikal ettirildiği durumda götürü gider uygulamasında dikkate alınacak hasılat, kayıtlara intikal ettirilmesi gerektiği tarih ne ise o kur üzerinden hesaplanacaktır. Dövizlerin yurda getirilmesi gerektiği tarihe kadar doğan kur farklarının ise bu uygulamada dikkate alınmayacağı tabiidir.

Yurt dışı taşımacılık Türk Lirası karşılığı yapılmış ise nakliyecilerin bu taşımacılık hasılatı dolayısıyla götürü gider uygulamaları mümkün olamayacaktır.

4-       Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Hasılat

K.V.K.’nun 9 uncu maddesine göre, kanuni veya iÅŸ merkezlerinden herhangi birisi Türkiye’de bulunan kurumlar gerek Türkiye’de gerekse yabancı memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilmektedir. Bununla birlikte, yabancı memleketlerde elde edilerek Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirilen kazançlardan mahallinde ödenen benzeri vergiler, aynı Kanunun 43 üncü maddesi hükmü uyarınca Türkiye’de tarh olunan kurumlar vergisinden indirilebilmektedir.

Yurt dışında inÅŸaat, onarma, montaj ve teknik hizmet faaliyetlerinde bulunan kurumlar, bu iÅŸlerden elde ettikleri hasılatın binde beÅŸini aÅŸmamak ÅŸartıyla götürü olarak hesapladıkları giderleri, söz konusu yurt dışı faaliyetlerden saÄŸlanan kazançlardan düşecekler ve kalan kısmı Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettireceklerdir.

Ä°nÅŸaat, onarma, montaj ve teknik hizmet faaliyetlerinde götürü gider uygulamasına esas alınacak hasılat, mükelleflerin bu faaliyetlerinden elde edilen ve genel esaslar çerçevesinde tevsik edilen döviz cinsinden yurt dışı hasılatı ifade etmektedir. Azami götürü gider tutarının hesaplanmasında, kazancın Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirildiÄŸi tarihte geçerli olan T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınacaktır. Buna göre, azami götürü gider tutarı, mükellefin döviz cinsinden inÅŸaat, onarma, montaj ve teknik hizmet hasılatına söz konusu tarihteki döviz kurunun uygulanması suretiyle tespit edilecektir.

Kurumlar Vergisi Kanununun 14 üncü maddesinin 7 numaralı bendine 3380 sayılı Kanunla eklenen ikinci fıkra hükmüne göre, tam mükellefiyete tabi kurumların yurt dışı faaliyetlerden elde ettikleri zararlar gider olarak hasılattan indirilebilmektedir. Bu zararların indirimine iliÅŸkin uygulama esasları 1.2.1986 tarih ve 49651 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 34 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel TebliÄŸinde açıklanmıştır.

Buna göre, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetlere ilişkin faaliyetlerin zararla sonuçlanmış olması götürü gider hesaplanmasına engel teşkil etmemektedir. Bu durumda, götürü olarak hesaplanan giderler, bu zararları artırıcı bir unsur olacak ve genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.

Öte yandan, yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetlerden sağlanan kazançlar hakkında Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 24 üncü maddesine göre istisna uygulayan mükellefler de söz konusu faaliyetlerine karşılık olmak üzere götürü gider hesaplayabileceklerdir.

Bu mükellefler, yurt dışındaki bu iÅŸlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri, söz konusu yurt dışı faaliyetlerden saÄŸlanan kazançlardan düşecekler ve kalan kısmı Türkiye’deki genel netice hesaplarına intikal ettireceklerdir. Böylece Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 24 üncü maddesine göre kurumlar vergisinden müstesna tutulacak kazanç tutarı hesaplanan götürü gider tutarı kadar azalmış olacaktır.

Götürü Olarak Hesaplanan Giderlerin Muhasebeleştirilmesi

Götürü gider uygulaması, mükelleflerin yurt dışındaki işleri ile ilgili olarak yapmış oldukları giderlerden belgesi temin edilemeyenlerin, anılan faaliyetlerden sağlanan hasılatın belli bir oranını aşmamak şartıyla ticari kazançtan indirilmesini öngören bir müessesedir. Dolayısıyla götürü gider hesaplanabilmesi için harcamanın yapılmış ve işletmenin mal varlığında bir azalma meydana gelmiş olması gerekir.

Bilindiği üzere, Tekdüzen Muhasebe Sistemi ticari kazancın tespitine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu nedenle mali tablolarda ve hesap planında vergi yasalarınca ticari kazançtan indirimi kabul edilmeyen giderlerin nasıl muhasebeleştirileceği konusunda açıklama yapılmamıştır. Muhasebe sisteminde, işletmenin faaliyetleri sonucunda doğan tüm giderlerin, vergi yasalarınca ticari kazançtan indirilmesi kabul edilmiş olsun veya olmasın doğrudan ilgili oldukları gider hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Muhasebe düzeninden sağlanan bilgilerle dönem sonunda vergi matrahına ulaşılmaktadır.

Buna göre, iÅŸletmenin yurt dışı faaliyetlerine iliÅŸkin olarak yapılan belgesiz giderlerin de Tekdüzen Muhasebe Sisteminde ilgili gider hesaplarında izlenmesi ve dönem sonunda “690 Dönem Kar-Zarar” hesabına aktarılması gerekir. Belgesi temin edilemeyen giderlerin, bu TebliÄŸde yapılan açıklamalar çerçevesinde hesaplanacak götürü gider tutarını aÅŸan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak Tekdüzen Muhasebe sistemine göre belirlenen ticari kâra ilave olacaktır. Dolayısıyla, belgesiz giderlere karşılık olmak üzere götürü olarak hesaplanan giderler, ticari kâra eklenmemiÅŸ olduÄŸundan vergi matrahına da dahil edilmemiÅŸ olacaktır.

ÖRNEK

(E) Ltd. Şti. 2016 yılında döviz karşılığı yapılan ihracattan 100.000.000 TL hasılat elde etmiştir. Şirketin aynı dönemde ihracat faaliyeti ile ilgili Gelir Vergisi Kanununun 40/1 inci maddesi kapsamına giren 4.000.000 TL’ nin gideri bulunmaktadır. Bu giderlerin 1.500.000 TL’ nin belgesi temin edilememiştir. Bu durumda ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

BelgelendirilmiÅŸ giderler

2.500.000 TL

BelgelendirilmemiÅŸ giderler

1.500.000 TL

Toplam giderler

4.000.000 TL

Belgesiz giderlere karşılık olmak üzere ticari kazançtan
indirilebilecek götürü gider tutarı (100.000.000 x % 05=)

500.000 TL

KKEG (1.500.000-500.000=)

1.000.000 TL

Ticari kazançtan indirilecek belgeli giderler ile
götürü olarak hesaplanan giderlerin toplamı (2.500.000+500.000=)

3.000.000 TL

Yararlanılan Kaynaklar;

http://www.gib.gov.tr/gibmevzuat

http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/erkanpala/008/

194 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel TebliÄŸi

 

Bu yazıyı paylaşın!

Bir Yorum Ekleyin

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

error: Copyright © BuMesele.com / İzinsiz kullanılamaz.