İntikam Uykusuzluğu: Uykudan Çaldığımız O Saatler

Gece yarısı, gözlerin kapanmak üzereyken hâlâ telefonu elinden bırakamadığın oldu mu? Ya da “bir bölüm daha izleyeyim” derken saatin sabahı gösterdiği? İşte buna “intikam uykusuzluğu” deniyor.

İngilizce literatürde “revenge bedtime procrastination” olarak bilinen “İntikam uykusuzluğu” kavramı, kişinin gün içinde yeterince zamanı olmadığını düşündüğü için uyku süresini bilinçli bir şekilde kısaltması durumudur. Kişi uykuya dalmayı erteleyerek kaybettiğini düşündüğü zamanı geri kazanmaya çalışır. Yani biraz inat, biraz özgürlük arayışı.

Mesela geçen hafta yeni bir dizi izlemeye başladım. “Sadece bir bölüm izleyip yatarım” dedim. Sonra bir baktım sabahın dördü olmuş. Ne ara oldu nasıl oldu asla anlayamadım. Sabah malum kafa kazan gibi uyanıyorsunuz. İşte intikam uykusuzluğu böyle bir şey: Birkaç saatlik keyif, ertesi gün tüm enerjinizi silip süpürüyor.

Uzun zamandır yaşadığım durum tam da bu. Karşıma bu tanım çıkınca ne olduğunu merak ettim ve biraz araştırdım, nasıl ortaya çıktığı, sonuçları ve kurtulmak için çözüm önerileri nelerdir sizinle de paylaşmak istedim.

Nasıl Ortaya Çıkar?

İntikam uykusuzluğu, modern yaşamın getirdiği yoğunluk ve zaman yönetimi sorunlarıyla bağlantılıdır. Örneğin, yoğun çalışma hayatı nedeniyle gün boyu çalışan kişi hobilerine, arkadaşlarına, ailesine, sosyal medyaya veya televizyona zaman ayırmak isteyebilir. Bu kişi günün sonunda kendini ödüllendirme amacıyla “Bugün çok yoruldum, bunu hak ettim” diyerek geç saatlere kadar uyanık kalmak isteyebilir.

Bazen içimden şöyle bir ses geliyor: “Bütün gün koşturdum, şimdi de hemen uyuyacak mıyım?! Hayır, hayır biraz da oturayım, bir çay, bir kahve içeyim, bu da benim zamanım olsun!” İşte o an, uykuya direnmeye başlıyorum.

Sonuçları Neler olabilir?

O an çok keyifli hissettirse de, ertesi gün yorgun gözler, düşük enerji ve sıfır motivasyonla uyanıyoruz. Uzun vadede ise uyku eksikliği hem ruh halimizi hem sağlığımızı çokça etkiliyor.

• Bağışıklık sisteminin zayıflaması,
• Kilo alma ve kalp rahatsızlıkları,
• Stres, depresyon ve anksiyetede artış,
• İş ya da okul performansında düşüş,
• Konstantrasyon kaybı ve hafıza problemlerine neden olabilir.

Nasıl Önlenebilir, Çözüm Önerileri Nelerdir?

• Gün içinde küçük molalar vermek: Sevdiğiniz şeyler için kısa da olsa bir zaman ayırmaya çalışın.
• Uyku rutini oluşturmak: Her gün aynı saatte uyuyup uyanmaya çalışmak.
• Dijital detoks: Yatmadan önce ekranlardan uzak kalmak daha kolay uykuya dalmanıza yardımcı olacaktır.
• Bu adımları birden yapmak kolay olmayacaktır, küçük küçük başlayın. Uzun zaman devam eden alışkanlıklar bir kerede düzelmiyor.

Sonuç olarak, İntikam uykusuzluğu kişinin sadece kendi kontrolüyle çözebileceği bir durumdur. “Kendi zamanımı geri alıyorum” derken, sağlıklı uykudan çalıyoruz. Sağlıklı bir uyku düzeni ve zaman yönetimiyle hem fiziksel hem de zihinsel olarak daha iyi bir yaşam sürdürebiliriz.

İntikam uykusuzluğu aslında kendi hayatımıza kendimizin attığı küçük bir trip. Ama şunu unutmamak lazım: Kendimizden “çaldığımız saatler” bize mutluluk değil, ertesi gün yorgunluk olarak geri dönüyor ve belki de asıl intikamı, uykuyu geri kazanarak almak gerekir. Ne dersiniz?