Satıştan İadelerde Evrak Düzeni ve Muhasebe Kayıtları

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, 34. Md. 1. Fıkrasınca; “Yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait Katma Değer Vergisi, alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanunî defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebilir.” denmiştir. İadelerin bu şekilde kayıt altına alınabilmesi için, iade işlemlerinin iade şartlarına uygun ve gerekli evrakın tam olarak hazırlanması gerekmektedir. Satılan ürünün iadesinde, faturanın aslının ürün ile birlikte alınması ve gider pusulasına bağlanması gerekir. Aksi takdirde, satışlardan iade karşılığı ödenen toplam tutar, “Kanunen Kabul Edilmeyen Gider” olarak dikkate alınmak durumundadır. İlgili tutarın kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilmesinin, Geçici Vergi Beyannamesine ve dolayısıyla Kurumlar Vergisi Beyannamesine yansıyarak ödenecek vergiyi artıracağını da unutmamak gerekir.

Bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile getirilen tek düzen hesap planına ve bunun yanında temel mali tabloların düzenleme ilkelerine ve Tekdüzen Hesap Çerçevesi Hesap Planı ve İşleyişine riayet etmeleri gerekmektedir. Bu belirlenen usul ve esaslara uyulmaması halinde Vergi Usul Kanununun 353. maddesinin 6. fıkrası gereği, muhalefet edilen her takvim yılı için ayrı ayrı Özel Usulsüzlük Cezası kesilmesi gerekecektir.

(460 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 01.01.2016’den itibaren 5.000,00 TL) olarak belirlenmiştir.

Ayrıca; Fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmamasının cezası 2016 yılı için aşağıdaki gibidir.

Fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu verilmemesi, alınmaması durumunda 210,00 TL,

Bir takvim yılı içinde her bir belge nev’ine ilişkin olarak kesilecek toplam ceza, 110.000,00 TL‘dir.

Nihai tüketicilerin mal veya hizmet iadelerindeki KDV’nin durumu ise; aynı KDV tebliğinde düzenlenmiş olup, ilgili düzenlemeye göre; “İlgili mal ve ya hizmet satılırken hesaplanan ve nihai tüketiciden tahsil edilen KDV Gider Pusulasında satış bedelinden ayrı olarak gösterilmesi koşuluyla satıcı tarafından indirim konusu yapılabilir.” denmiştir.

3065 sayılı KDV kanununun 54 nolu tebliğinde; Nihai tüketicinin mal ve hizmet iadelerinde malı veya hizmeti satanın gider pusulası düzenlemesi gerektiği ve Vergi Usul Kanunun 234. Maddesinde Gider Pusulasının ihtiva edeceği bilgiler hüküm altına alınmıştır.

Gider Pusulası düzenlenirken;  ayrıca iade edilen mal veya hizmetin fatura ve benzeri evrak kayıp ise bu durumun gider pusulasında açıkça belirtilmesi ve nihai tüketicinin Gider Pusulasında imzasının alınması gerekmektedir. Bu şekil şartlara uyulmadığı takdirde Özel Usulsüzlük Cezasına muhatap olunacağı açıktır.

Satıştan iade faturalarının muhasebeleştirilmesi ile ilgili olarak karşımıza üç farklı durum çıkmaktadır.

Bunlar;

a)    Önceki yıl veya yıllardaki satışa istinaden iade alınan ürünlere ait satıştan iade faturasının muhasebeleştirilmesi,

b)    Aynı yıl içinde satışı yapılan fakat farklı geçici vergi dönemlerinde iade alınan ürünlere ait satıştan iade faturasının muhasebeleştirilmesi,

c)     Aynı yıl içinde satışı yapılıp aynı geçici vergi döneminde iade alınan ürünlere ait satıştan iade faturasının muhasebeleştirilmesi,

a)    Önceki yıl veya yıllardaki satışa istinaden iade alınan ürünlere ait satıştan iade faturasının muhasebeleştirilmesinde; iade edilen ürün bedeli yeni ürün alımı gibi değerlendirilerek 153 Ticari Mallar hesabına kaydedilir.

——————————————————-   /  /    —————————————————

153 Ticari Mallar                             (Maliyet Bedeli kadar)

191 Satışlardan İade KDV            (KDV Tutarı kadar)

120 İlgili Alıcı                       (Toplam Tutar)

——————————————————-   /  /    —————————————————

b) Aynı yıl içerisinde farklı geçici vergi döneminde iade alınan ürünlere ait satıştan iade faturasının muhasebeleştirilmesinde ise 610 Satıştan İadeler hesabı kullanılmalıdır.

—————————————————-01/09/2016————————————————-

120 İlgili Alıcı                                      (Toplam Tutar)

600 Satışlar                          (İadeye Konu Ticari Malın Satış Bedeli)

391 Hesaplanan KDV        (KDV Tutarı Kadar)

—————————————————-30/09/2016————————————————-

621 Satılan Ticari Mal Maliyeti   (İadeye Konu Ticari Malın Maliyeti)

153 Ticari Mallar                   (İadeye Konu Ticari Malın Maliyeti)

—————————————————-01/12/2016————————————————-

610 Satışlardan İade                       (İadeye Konu Ticari Malın Satış Bedeli)

191 Satışlardan İade KDV            (Ticari Mala ait KDV Tutarı )    

120 İlgili Alıcı                           (Toplam Tutar)

—————————————————-01/12/2016————————————————-

153 Ticari Mallar                              (İadeye Konu Ticari Malın Maliyeti)

621 Satılan Ticari Mal Maliyeti (İadeye Konu Ticari Malın Maliyeti)

—————————————————-      /      /     ————————————————-

c) Aynı yıl içerisinde aynı geçici vergi döneminde iade alınan ürünlere ait satıştan iade faturasının muhasebeleştirilmesinde ise 610 Satıştan İadeler hesabı kullanılmalıdır.

—————————————————-01/09/2016————————————————-

120 İlgili Alıcı                                       (Toplam Tutar)

600 Satışlar                                    (İadeye Konu Ticari Malın Satış Bedeli)

391 Hesaplanan KDV                  (KDV Tutarı Kadar)

—————————————————-23/09/2016————————————————-

610 Satışlardan İade                         (İadeye Konu Ticari Malın Satış Bedeli)

191 Satışlardan İade KDV              (Ticari Mala ait KDV Tutarı )    

                               120 İlgili Alıcı                                              (Toplam Tutar)

—————————————————-      /      /     ————————————————-

Aşağıda satılan malın iadesinde satıcıların düzenlemesi gereken belgeler hakkında iki adet özelge örneğine de yer verilmiştir.

T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü

TARİH : 18.09.1997
SAYI : B.07.0.GEL.0.53/5308-119/39973
KONU : Tüketicilerin satın aldıkları malları iadesi esnasında satıcıların düzenleyecekleri
belgeler hk.

……….

İLGİ : 01.08.1997 tarih ve 02-153 sayılı yazınız.

İlgili kayıtlı yazınız incelendi.

54 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin B/1 bölümünde, tüketiciler tarafından satın alınan malların çeşitli nedenlerle iade edildiği durumlarda satıcılar tarafından iade edilen mal nedeniyle gider pusulası düzenleneceği ve tüketiciden iade edilen mala ait belgenin geri alınacağı açıklanmıştır.
Ancak, Bakanlığımıza yansıyan olayların yeniden değerlendirilmesi sonucunda, yukarıda bahsedilen işlemlerde fiili imkansızlıklar nedeniyle satın alınan mallara ait belgelerin satıcılara geri verilemediği anlaşılmıştır.
Bu durumda da satıcılar, tüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecekler ve pusulada alış belgesinin ibraz edilemediğini açıkça belirteceklerdir.
Diğer taraftan, iade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verilmesi halinde ise, bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenlenecek ve söz konusu belgenin tüketici tarafından kullanılmasını önlemek amacıyla “Bu belge gider belgesi olarak ücretlilere vergi iadesinde veya özel gider indiriminde kullanılamaz” şerhine yer verilecektir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.

Bakan a.
Daire Başkanı

T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü

TARİH: 13.01.1997
SAYI : B.07.0.GEL.0.54/5408-122/01364
KONU : Tüketiciler tarafından satıcılarına iade edilen veya değiştirilen mallar için düzenlenecek
belgeler ve bu belgelerin düzenlenmesinde uyulması gereken hususlar hk.

İSTANBUL VALİLİĞİ
(Def:Katma Değer Vergisi Gel.Müdürlüğüne)

…….. A.Ş. ile …….. şirketler Grubu Yeminli Mali Müşaviri …….. tarafından Bakanlığımıza verilen 09.08.I996 ve 09.01.1997 tarihli dilekçelerde, şirketlerince tüketiciye satılan mallara ait fatura veya benzeri belgenin kaybedilmesi, vergi iadesinde kullanılması, bayilik zinciri içerisinde bir bayiden alınıp diğer bayide değiştirilmesi, bir belgede birden fazla mal olup bir tanesinin iade edildiği ya da hediye yolu ile gelen ürünlerin değiştirilmesi durumlarında malı değiştiren tüketicinin fatura ve benzeri belgeyi ibraz edemediği belirtilerek karşılıklı olarak hakların zail olmaması için yapılacak uygulamanın bildirilmesi istenmektedir.

54 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin B/1 bölümünde, tüketiciler tarafından satın alınan malların çeşitli nedenlerle iade edildiği durumlarda satıcılar tarafından iade edilen mal nedeniyle gider pusulası düzenleneceği ve tüketiciden iade edilen mala ait belgenin geri alınacağı açıklanmıştır.
Ancak, Bakanlığımıza yansıyan olayların yeniden değerlendirilmesi sonucunda, yukarıda bahsedilen işlemlerde fiili imkansızlıklar nedeniyle satın alınan mallara ait belgelerin satıcılara geri verilemediği anlaşılmıştır.
Bu durumda da satıcılar, tüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecekler ve pusulada alış belgesinin ibraz edilemediğini açıkça belirteceklerdir.
Diğer taraftan, iade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verilmesi halinde ise, bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenlenecek ve söz konusu belgenin tüketici tarafından kullanılmasını önlemek amacıyla “Bu belge gider belgesi olarak ücretlilere vergi iadesinde veya özel gider indiriminde kullanılamaz” şerhine yer verilecektir.
Bilgi edilmesini gereğini ve durumun adı geçen şirketlerin dilekçelerine cevaben duyurulmasını rica ederim.

Bakan a.
Daire Başkanı