“Otomatik Portakal” Anthony Burgess
Kitabın Yazarı: Anthony Burgess
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
Kitap Türü: Roman
Yayım Yılı: 2017
Sayfa Sayısı: 172
Arka Kapak Bilgisi
Tüm hayvanların en zekisi, iyiliğin ne demek olduğunu bilen insanoğluna sistematik bir baskı uygulayarak onu otomatik işleyen bir makine haline getirenlere kılıç kadar keskin olan kalemimle saldırmaktan başka hiçbir şey yapamıyorum…
Cockney dilinde (İngiliz argosu) bir deyiş vardır. “Uqueer as as clockwork orange”. Bu deyiş, olabilecek en yüksek derecede gariplikleri barındıran kişi anlamına gelir. Bu çok sevdiğim lafı, yıllarca bir kitap başlığında kullanmayı düşünmüşümdür. Bir de tabii Malezya’da “canlı” anlamına gelen “orang” sözcüğü var. Kitabı yazmaya başladığımda, rengi ve hoş bir kokusu olan bir meyvenin kullanıldığı bu deyişin, tam da benim anlatmak istediğim duruma, Pavlov kanunlarının uygulanmasına dayalı bir hikayeye çok iyi oturduğunu düşündüm…
– Anthony Burgess
Karabasan gibi bir gelecek atmosferi… Geceleyin sokaklara dehşet saçan, yaşamları şiddet üzerine kurulu gençler… Sosyal kehanet? Kara mizah? Özgür iradenin irdelenişi?.. Otomatik Portakal bunların hepsidir. Aynı zamanda hayranlık verici bir dilsel deneydir, çünkü Burgess anti-kahramanı için yeni bir dil yaratır: Yakın geleceğin argosu “nadsat”ı…
ve Stanley Kubrick’in muhteşem film uyarlaması, yirminci yüzyılın kült eserlerinden biri olan bu romanın şöhretini pekiştirmiştir…
Otomatik Portakal / Anthony Burgess
Daha önce okumadığım yazarları okumaya devam ediyorum. Bu defa Anthony Burgess’in en bilinen eseri “Otomatik Portakal”.
Eser, yazarın kahramanı için; yakın geleceğin argosu olarak tanımladığı “nadsat” ile yazılmış. Başından sonuna tekrarlanan ve yer yer rahatsız edici diyaloglar, olaylar içeren bir kitap nasıl bu kadar kült bir eser olmuş diye düşündüm başlarda. Ancak konu işlendikçe, yazarın nelerden bahsettiğini anlamaya başlıyor ve kullandığı dili hak eden bir hayat olduğuna karar veriyorsunuz. Tam anlamıyla distopik bir eser. Bunun yanında, psikolojik tahlilleri de oldukça sarsıcı.
Kitabın konusu, ölçüsüz şiddet kullanarak, suç işleyerek eğlendiğini zanneden bir grup genç arasında yer alan Alex’in, polisin eline düşmesiyle bambaşka bir yere gidiyor. Islah evinde Alex’in başına gelenler korkutucu. Devletin, hapishanelerdeki yoğunluğu azaltmak amacıyla suçluları ıslah etmek için daha önce denenmemiş bir fikri var. Koşullanma tekniği kullanılarak, suçluların iyi olmalarını sağlayan bu tekniğin ilk deneği ise kahramanımız Alex. Başta çete arkadaşları, politikacılar, doktorlar, hepsi bir şekilde Alex’den faydalanıyor ve hepsinin bunu yapmak için kendilerine göre nedenleri var.
‘İyi insan olma’ yı tercih olmaktan çıkarıp bir zorunluluk haline getiren yöntem acaba nasıl ve nereye kadar işliyor?
Stanley Kubrick’in 1971 yapımı “A Clockwork Orange” isimli filmi de kitaptan uyarlama. Kitaptan sonra filmini de en kısa sürede izleyip sizlerle paylaşacağım.
Eserde Geçen Satırlardan;
“… her zamanki gibi iyi bir dostun olarak uyarıyorum, bu çürümüş ve hasta toplumda seni kendinden kurtarmak isteyen tek insan olarak uyarıyorum.”
“Madem kimileri iyi insan olmayı seçiyor, madem bundan haz alıyorlar, onlara hayatta karışamam, kimse de bana karışmasın.”
“Tamam öyleyse çocuklar, şuna kanunları bizim de bildiğimizi, ama kanunları bilmenin her zaman yetmediğini göstermekle işe başlayalım.”
“Beni savunun efendim, çünkü o kadar kötü bir insan değilim. Başkalarının ihaneti yüzünden bu hale düştüm, efendim.”
“İyilik içten gelir 665321. İyilik seçilen bir şeydir. İnsan seçemediğinde insanlıktan çıkar.”
“Anladığım kadarıyla dünyada kimseye güven olmuyordu, ey kardeşlerim.”
“Yeni bakış açısına göre, kötüleri iyiye dönüştürmeliymişiz. Bütün bunlar bana çok adaletsiz geliyor.”
“Hapisane ona yalandan gülümsemeyi, ikiyüzlülükle ellerini ovuşturmayı, sırıtarak yalakalık yapmayı öğretmişti.”
“Toplumun onayladığı eylemlerin dışına çıkamıyorsun, sadece iyilik yapabilen küçük bir makinesin.”
